OBEC SuffECON SEP4SDGs

การบัญชีสหกรณ์

    การบัญชีสหกรณ์   คือ  การจดบันทึกรายการทางการเงินจากเอกสารหลักฐานต่างๆ  ที่สหกรณ์ได้ดำเนินการ  โดยจัดหมวดหมู่  แยกประเภทรายการและสรุปผลออกมาในรูปรายงานทางการเงิน  เพื่อประโยชน์ในการควบคุมการดำเนินงานของสหกรณ์

วัตถุประสงค์ของการจัดทำบัญชี
    เพื่อจดบันทึกรายการค้าต่างๆ  ตามลำดับการเกิดของรายการอย่างเป็นระเบียบ – เพื่อให้ทราบผลการดำเนินงานว่ากำไร  หรือขาดทุนในรอบระยะเวลาที่กำหนด  – เพื่อให้เห็นถึงฐานะทางการเงิน  ณ วันใดวันหนึ่งว่ามี  สินทรัพย์  หนี้สิน  และส่วนของเจ้าของกิจการเท่าไร  – เพื่อเป็นการป้องกันการทุจริตและกันการสูญหายของสินทรัพย์  – เพื่อใช้เป็นแหล่งข้อมูลทางการเงินในการตัดสินใจด้านต่างๆ  – ผู้บริหาร  :  วางแผน  ควบคุม  วัดผลดำเนินงาน  และตัดสินใจด้านต่างๆ  – บุคคลภายนอก : ตัดสินใจในการลงทุน  การพิจารณาการให้สินเชื่อ

ความสำคัญของการบัญชี  สามารถสรุปได้ดังนี้
    การวางแผนและการตัดสินใจเชิงเศรษฐกิจสำหรับผู้ใช้ทั้งภายในและภายนอกกิจการ  – บทบาทในการบริหารจัดการ  เพื่อความได้เปรียบในการแข่งขัน  – ข้อมูลที่ดีต้อง ถูกต้อง เชื่อถือได้ และทันเวลา  ซึ่งสะท้อนให้เห็นความโปร่งใสของการดำเนินธุรกิจ
เอกสารประกอบการลงบัญชี  หมายถึง  เอกสารที่ใช้เป็นหลักฐานบันทึกข้อเท็จจริงตามลักษณะของรายการรับเงินหรือจ่ายเงินที่เกิดขึ้น  เพื่อแสดงว่าได้เกิดรายการรับเงินหรือจ่ายเงินขึ้นจริงตามปรากฏในเอกสารนั้น
        เอกสารประกอบการลงบัญชีของสหกรณ์นักเรียนมีดังนี้
        1.ใบเสร็จรับเงินจากบริษัท  ห้างร้านที่สหกรณ์ไปซื้อสินค้า
        2.ใบเสร็จรับเงินของสหกรณ์  ใช้บันทึกรายการรับเงินของสหกรณ์  ทั้งจากสมาชิกและไม่ใช่สมาชิก
        3.ใบเบิกเงิน  ใช้บันทึกรายการจ่ายเงินของสหกรณ์ในกรณีที่สหกรณ์ไม่สามารถเรียกใบเสร็จรับเงินจากผู้รับเงินได้
        4.ใบนำส่งฝากออมทรัพย์ใช้บันทึกเป็นหลักฐานการนำเงินส่งเงินฝากออมทรัพย์ของสมาชิก
        5.ใบถอนเงินฝากออมทรัพย์  ใช้บันทึกเป็นหลักฐานเมื่อสมาชิกถอนเงินฝากออมทรัพย์จากสหกรณ์
        6.ใช้ขายสินค้าประจำวัน ใช้บันทึกรายการขายสินค้า  จำนวนสินค้า  จำนวนเงิน  และหมายเลขสมาชิกผู้ซื้อสินค้าในแต่ละวัน  และสรุปยอดขายในแต่ละวัน

การลงบัญชีในสมุดบัญชี  เป็นการนำเอาหลักฐานจากเอกสารประกอบการลงบัญชีมา  บันทึกลงในสมุดบัญชีเป็นประจำวันที่มีรายการเกิดขึ้นได้แก่
1.การลงบัญชีในสมุดเงินสดประจำวัน  เป็นหน้าที่ของพนักงานบัญชี  ในการบันทึกรายการรับเงินทุกรายการของแต่ละวันลงในด้านรายการรับโดยใช้  ใบเสร็จ รับเงิน  ใบขายสินค้าประจำวัน  ใบนำส่งเงินฝากออมทรัพย์เป็นหลักฐานการลงบัญชีและบันทึกรายการจ่ายเงินทุกรายการของแต่ละวันลงใน  ด้านรายการจ่ายเงิน  โดยใบเบิกเงินใบเงินฝากออมทรัพย์  และใบเสร็จรับเงินของร้านค้า  (กรณีซื้อสินค้าและร้านค้ามีใบเสร็จให้)  เป็นหลักฐานการลงบัญชีตลอดจนสรุปเงินสดคงเหลือประจำวัน
2.การลงบัญชีในสมุดซื้อสินค้า  เป็นหน้าที่ของพนักงาน  ในการบันทึกรายการซื้อสินค้าเป็นเงินสด  โดยใช้ใบเสร็จรับเงินของร้านค้าเป็นหลักฐานการลงบัญชี  ในกรณีซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อใช้ใบส่งของของร้านค้าเป็นหลักฐานในการลงบัญชี  ทั้งนี้ให้ผู้จัดการเป็นผู้กำหนดราคาขายสินค้าแต่ละรายรายการ

ทะเบียนต่างๆ  ของสหกรณ์ ใช้สำหรับบันทึกรายละเอียดของแต่ละรายการที่เกิดขึ้น  โดยใช้เอกสารประกอบการลงบัญชีเป็นหลักฐานในการบันทึก ดังนี้
    1.ทะเบียนสมาชิกและการถือหุ้น  จัดทำขึ้นเพื่อบันทึกจำนวนสมาชิกทั้งหมดของสหกรณ์  จำนวนหุ้นที่ชำระทั้งหมด  บันทึกรายการเพิ่มหุ้น  ถอนหุ้น  หรือ  โอนหุ้น  ของสมาชิกแต่ละราย
    2.ทะเบียนคุมสินค้า  ใช้บันทึกรายการเกี่ยวกับสินค้าที่ซื้อมาจำหน่ายแต่ละอย่างทั้งนี้เพื่อควบคุมรายการรับสินค้าเข้าร้าน  การตัดจ่ายสินค้าเมื่อขาย  และคุมยอดคงเหลือของสินค้าให้ถูกต้องเป็นการป้องกันการขาดหายของสินค้าแต่ละรายการ
    3.ทะเบียนบันทึกยอดซื้อของสมาชิก  ใช้บันทึกยอดซื้อสินค้าของสมาชิกสหกรณ์เป็นรายวันของแต่ละบุคคล  ทั้งนี้เพื่อความสะดวกในการรวมยอดซื้อสินค้าของสมาชิกตอนสิ้นปี
    4.ทะเบียนเจ้าหนี้เงินฝากออมทรัพย์  ใช้บันทึกรายการเงินฝาก  ถอนเงินและยอดคงเหลือเงินฝาก
    5.ทะเบียนคุมรายรับรายจ่ายของฝ่ายส่งเสริมการเกษตรหรือฝ่ายการศึกษาและสวัสดิการใช้บันทึก

  

นอกจากการลงบัญชี  และการบันทึกเอกสารทางการเงินเป็นประจำทุกวันแล้ว  ต้องมีการสรุปการทำบัญชีเป็นประจำทุกเดือนเรียนว่า  งบเดือน  และการสิ้นสุดของการจัดทำบัญชีนั้น  โดยทั่วไปกำหนดรอบบัญชีไว้ 1 ปี